E-ticaretin Göz Kamaştıran Konforu, Lojistiği Çökertiyor: İade Ekonomisi Üretim Maliyetini Aşiyor
Teknolojinin sunduğu kolaylıklar, özellikle e-ticaret alanında alışveriş deneyimini kökten değiştirdi. Bir tıkla kapınıza gelen ürünlerin, beğenilmediğinde aynı kolaylıkla iade edilebilmesi, tüketiciler için büyük bir konfor alanı yarattı. Ancak bu rahatlığın perde arkasında, hem şirketler hem de gezegenimiz için ciddi bir yük oluşturan devasa bir lojistik operasyonu gizleniyor. Yaşar Üniversitesi Lojistik Yönetimi Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Melisa Özbiltekin Pala, hızla büyüyen ve artık ‘iade ekonomisi‘ olarak adlandırılan bu durumun hem finansal hem de çevresel boyutlarını mercek altına aldı.
Tek Bir Kazağın Yolculuğu, Üretim Maliyetini Katlıyor
Dr. Pala’nın çarpıcı analizleri, birçok durumda bir giyim ürününün, örneğin bir kazağın iade sürecinin, o ürünün tek birim üretim maliyetinden daha yüksek bir operasyonel yük getirdiğini ortaya koyuyor. Bu durum, bazı işletmeleri iade edilen ürünleri yeniden satışa sunmak yerine imha etmeye zorluyor. Çevrimiçi alışverişin hayatımızın merkezine yerleşmesiyle birlikte, tüketiciler için basit bir işlem olan iade, lojistik sektörü için karmaşık bir kabusa dönüşmüş durumda. Özellikle giyim sektöründeki artan iade oranları, ‘tersine lojistik’ kavramını gündemin üst sıralarına taşıdı.
Masum görünen bir iade işleminin, ürünün üretim maliyetini dahi aşan operasyonel bir yüke ve önemli bir karbon ayak izine neden olabildiğine dikkat çeken Dr. Pala, bu süreçlerin acilen daha etkin yönetilmesi gerektiği konusunda uyarılarda bulundu.
Gizli Bir Karbon Yükü: İade Süreçlerinin Çevresel Etkisi
Bir ürünün müşteriden alınıp depoya geri dönmesi, basit bir taşıma işlemi olmaktan çok daha fazlasını ifade ediyor. Dr. Pala’ya göre bu süreç; ürünün toplanması, farklı noktalara taşınması, titiz bir kalite kontrolünden geçirilmesi, yeniden paketlenmesi ve nihayetinde stoklara alınması gibi çok katmanlı adımları içeriyor. Bu adımların her biri, ayrı ayrı maliyet kalemleri oluşturuyor.
Özellikle giyim ürünlerinde sıkça karşılaşılan “beden uyuşmazlığı” gibi iade nedenleri, doğru yönetilmediğinde ciddi bir çevre kirliliğine yol açabiliyor. Dr. Pala, tüketicinin ‘uymazsa geri gönderirim’ rahatlığının ardında bıraktığı görünmeyen karbon ayak izini şu sözlerle açıklıyor: ‘Bir ürün, kargo araçlarıyla toplama merkezlerine, ayrıştırma ve kontrol birimlerine taşınıyor, yeniden paketleniyor ve stoklanıyor. Bu döngü, özellikle moda perakendesinde, ürün başına düşen karbon salınımını ilk sevkiyattaki emisyonu aşacak seviyelere çıkarabiliyor. Bu da sektörde göz ardı edilemeyecek bir ekolojik yük anlamına geliyor.’
Çözüm Sürdürülebilirlikte: Tersine Lojistiğin Stratejik Yönetimi
Dr. Pala, bu karmaşık sorunun çözümünün stratejik iyileştirmelerden geçtiğini vurguluyor. Tersine lojistik süreçlerinin dikkatli ve sistemli bir şekilde planlanmasıyla risklerin minimize edilebileceğini belirtiyor. Taşıma planlamasındaki optimizasyonlar, enerji verimliliğine odaklanma ve geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi gibi adımlarla hem operasyonel maliyetlerin düşürülebileceği hem de sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmanın mümkün olacağı ifade ediliyor. Doğru yönetilen bir tersine lojistik sistemi, hem işletmelerin karlılığını artıracak hem de çevresel ayak izini azaltarak daha yeşil bir geleceğe katkı sağlayacaktır. Bu noktada, iade ekonomisinin getirdiği zorlukların üstesinden gelmek için hem firmalara hem de tüketicilere önemli görevler düşüyor.
